Futureproof Leadership

Enige tijd geleden werd het “Leadership Manifesto” gepresenteerd. Dit Manifesto sluit aan op het Agile Manifesto en geeft aan wat het management moet doen om het Agile Manifesto te faciliteren.

Ik koppel het graag los van Agile en maak er drie basisbeginselen in houding en gedrag van. Ze hebben als doel het optimaliseren van de waarde van IT voor de Business:

1. Deel controle door het ontwikkelen van duurzame samenwerkingsverbanden met als kern de autonomie van de medewerker.

2. Faciliteer een ontwikkelproces voor het maken van afspraken over het toevoegen van waarde met als kern wederzijdse instemming.

3. Versterk lerend vermogen door het bieden van rolduidelijkheid en ontwikkeltrajecten met als doel vrijheid van handelen.

Deze drie ”big ideas” dragen bij aan het verdiend vertrouwen tussen Business en IT. Nu is het interessant om te analyseren hoe sterk deze handvatten voor leiderschap eigenlijk aansluiten bij oude wijsheden. Autonomie, wederzijdse instemming en vrijheid van handelen zijn door filosofen namelijk al vaker geframed:

1. COGITO ERGO SUM: ik denk dus ik ben!

Dit is een filosofische stelling van Descartes. Het komt er in essentie op neer dat het enige wat je zeker weet is dat je bestaat. Omdat je denkt, denkt te voelen en twijfelt. Dit maakt dat een mens autonoom kan functioneren. Deze autonomie lijkt op basis van onderzoek een universele behoefte van de mens te zijn.

Motivatie, mentale energie en effectiviteit zijn afhankelijk van de mate waarin een persoon het gevoel heeft autonoom te zijn. Daniel Pink laat dit zien in een van de meest bekeken TEDtalks. Wat Pink ook laat zien is dat mensen effectiever zijn als ze zelfstandig mogen denken over oplossingen bij complexe werkzaamheden.

Kortom, managers in moderne organisaties zullen medewerkers moeten faciliteren in het autonoom uitvoeren van hun werk. De realiteit is echter dat de meeste medewerkers moeten balanceren tussen autonomie en controle. En daarmee ook enerzijds taakgericht en anderzijds mensgericht handelen. Want sommige ‘’leiders’’ hebben de touwtjes graag erg strak in handen. Een medewerker zal in dit speelveld op zoek moeten gaan naar wat het meest effectief uitpakt. En dit vraagt van die medewerker een zekere mate van vrijheid van handelen. En zo kom ik terecht bij de tweede filosoof: Kant.

2. SAPERE AUDE: durf te weten!

In het Manifesto wordt het ‘sapere aude’ vertaald met ‘vrijheid van handelen’. Dat ligt dicht tegen autonomie aan, maar hier wordt nadrukkelijk het bevorderen van vrijheid van handelen bedoeld, vanuit de nieuwsgierigheid van de mens om zelf kennis op te doen.

Vrijheid van handelen vraagt immers kennis en kunde van je medewerkers. Om deze medewerker zover te krijgen is het voor een Agile organisatie van belang dat mensen uitgedaagd worden zelf kennis op te doen (durf te weten) en dat de organisatie een omgeving creëert waarin medewerkers de ruimte krijgen om te leren en te weten. Belangrijk daarin blijkt rolduidelijkheid te zijn en daaraan gerelateerde ontwikkelingsmogelijkheden.

Wilt u als organisatie wendbaar zijn, dan is vrijheid van handelen op de werkvloer cruciaal. Het is aan de organisatie om die vrijheid mogelijk te maken. Die vrijheid van handelen wordt tenslotte gesteund door het principe van wederzijdse instemming. Belangrijk uitgangspunt bij wederzijdse instemming is dat niemand een natuurlijk gezag heeft over anderen. En zo komen we bij Rousseau.

3. DU CONTRAT SOCIAL: vorm een gemeenschap!

Dit gedachtegoed berust op het idee van de volkssoevereiniteit. Er mag geen sprake zijn van een contract tussen individuen en een persoon die over hen zal heersen (gangbaar tot in de zeventiende eeuw), maar er dient een verdrag van vrije individuen te zijn die onderling besluiten een gemeenschap te vormen. Op basis van dit uitgangspunt is in het Leadership Manifesto “wederzijdse instemming” opgenomen. Dit betekent dat in een organisatie sprake is van een vorm van “sociaal contract”.  

Kortom, medewerkers zijn professioneel genoeg om in gezamenlijkheid de juiste keuze te maken; de manager komt alleen in beeld als medewerkers er samen niet uitkomen. Belangrijk hierbij is dat zij de manager accepteren als manager. Deze acceptatie zal groeien als de manager op zijn beurt de autonomie en ruimte van de medewerker stimuleert.

Vooral verder kijken!

Kortom, zit u midden in de digitale transformatie van uw organisatie? Kijk dan vooral vooruit! Maar kijk stiekem ook eens terug naar de wijsheid van deze filosofen. De principes passen sowieso in een Agile en Business-IT Alignment omgeving, maar zijn eigenlijk in alle vormen van effectief leiderschap toepasbaar!

Aad Brinkman

Aad Brinkman

Na eerder zijn sporen ruimschoots verdiend te hebben in het boeiende vakgebied van Service Management, is Aad de afgelopen jaren geleidelijk doorgegroeid naar een graag geziene adviseur en interim professional als het gaat om het aanpakken van bredere procesvraagstukken op het snijvlak van Business en IT. Hij heeft zich mede daardoor de afgelopen jaren meer en meer gericht op het domein van informatievoorziening, informatieanalyse en informatiemanagement, met een intrinsieke voorkeur voor het domein Onderwijs.